Para piyasalarının oldukça dalgalı seyrettiği son aylarda yatırımcılar ellerindeki nakitleri nasıl değerlendirecekleri konusunda bir hayli düşünceliler.
Para piyasalarının oldukça dalgalı seyrettiği son aylarda yatırımcılar ellerindeki nakitleri nasıl değerlendirecekleri konusunda bir hayli düşünceliler.
Her geçen gün birçok yeni değerlendirme araçlarının eklendiği para piyasalarına çok hızlı bir giriş yapan kripto paralarla ilgili de çeşitli yatırım seçenekleri oluşturulmaya başlandı.
Sadece bitcoin alıp satmaktan çok daha kârlı yöntemlerle kazançlarınızı katlayabileceğiniz yeni bir yatırım aracı keşfetmeye ne dersiniz? Bu sorunun cevabını daha iyi anlatabilmemiz için öncelikle vadeli işlem sözleşmesi hakkında biraz bilgi vermemiz gerek. Tabi bunun için de vadeli işlem nedir sorusunu cevaplamakla bu konuya değinmeliyiz.
Vadeli işlem en kısa tanımıyla piyasalarda yaşanan fiyat ve/veya kur dalgalanmalarından etkilenmemek amacıyla ileriye dönük bir alım-satım taahhüdünde bulunmak ve buna ilişkin bir sözleşmeye taraf olmak demektir. Vadeli işlemlere ilişkin detaylı bilgilere geçmeden önce, bu işlemlerin temel mantığından ve neden tercih sebebi olduğundan bahsedelim.
Vadeli işlem sözleşmeleri esas itibariyle geleceğe yönelik bir taahhüt içeriyor. Bu taahhüt sayesinde ilk olarak fiyatlarda yaşanabilecek enflasyonist farklardan ve borsalardaki spekülatif işlemlerden daha az etkilenecek, hatta belki de hiç etkilenmeyeceksiniz. Aslında bu cümle vadeli işlemlerin neden çok tercih edildiğini de açıklıyor olsa gerek.
Özetle, vadeli işlemler için minimum risk esas hedeftir diyebiliriz. Şimdi bu konuya biraz daha açıklık getirelim ve vadeli işlem sözleşmesi nedir sorusuna hep birlikte yanıt arayalım.
Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Vadeli işlem sözleşmeleri de diğer sözleşmelerin birçoğunda olduğu gibi iki taraf içerir. Taraflardan biri muhakkak, vadeli işlem sözleşmesinin türüne göre ya herhangi bir gerçek veya tüzel kişi ya da Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası aracı kuruluşlarından biri olmak zorunda. Peki bu ayrım nereden kaynaklanıyor? Hemen bahsedelim.
Genel olarak vadeli işlem sözleşmelerini iki kategoriye ayırmamız mümkün. Bunlar tezgah üstü sözleşmeler ve organizasyon piyasa sözleşmeleri. Adından da anlaşılacağı üzere tezgah üstü sözleşmelerde taraflar sözleşme üzerinde değişiklik yapabiliyor ve bu sözleşmeler yalnızca tarafları bağlıyor. Yani daha esnek ve belli kuralları yok. Bunlar para piyasalarında forward sözleşmeleri olarak biliniyor.
Organizasyon piyasa sözleşmeleri ise Takasbank güvencesi altında Borsa İstanbul bünyesinde yer alan vadeli işlem opsiyon borsası aracı kurumları ile gerçekleştirilen, belli standartları bulunan daha resmi bir sözleşme türü. Bu sözleşmeler ise yatırım araçları arasında future yani gelecek sözleşmeleri olarak anılıyor.
Vadeli işlemlerden bu kadar bahsetmişken bir vadeli işlem nasıl yapılır, buna bir örnek vererek vadeli işlemleri somut olarak da anlatmak isteriz. Hem böylece kripto paralarda vadeli işlemlerin nasıl yapılacağına ilişkin mantıksal bir hazırlık da yapmış oluruz.
Vereceğimiz vadeli işlem sözleşmesi örneği için somut olması ve kolay anlaşılır olması bakımından ülkemizde viop vadeli işlem sözleşmeleri içerisinde en sık kullanılan ve sürekli imalata konu olabilen bir hammadde olan durum buğdayı alımını seçmeyi daha uygun gördük.
Bir makarna fabrikasının imalatta kullanmak üzere durum buğdayı alacağını varsayalım.
Fabrikaya her ay makarna üretiminde işlenmek üzere bir ton durum buğdayı satın alındığını düşünüp, fiyatların da her geçen ay belli bir oranda veya tutarda artacağını tahmin edelim. İşte tam da burada vadeli işlem sözleşmesi devreye giriyor ve sonraki aylarda alacağınız durum buğdaylarının fiyatları, yaptığınız vadeli işlem sözleşmesi sayesinde sabit kalıyor.
Tabii bu durumda tahmin ettiğiniz ürün bedelinin belli bir oranını kaldıraçlı işlem kullanarak ödüyor ve kullanılan hammadde fiyatının sabit kalmasını sağlıyorsunuz. Böylece yapacağınız mal alımlarında fiyat ve kur artışları gibi risklerin önüne geçmiş oluyorsunuz.
Vadeli İşlem Piyasaları ve Piyasa Araçları
Kripto paralarla ilgili vadeli işlemlere geçmeden önce, son olarak vadeli işlem piyasaları ve bu piyasalarda en sık kullanılan araçlardan bahsetmekte de fayda görüyoruz. Daha önce de bahsettiğimiz gibi ülkemizde vadeli işlem piyasaları Borsa İstanbul çatısı altında Takasbank güvencesiyle gerçekleştirilmekte.
Vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin bu piyasada faaliyet gösterebilmeleri için aracı kuruluşların yetki almaları şart. Bu aracı kuruluşların en çok tercih edilen vadeli işlem piyasası araçları ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Döviz türev araçları
- Elektrik türev araçları
- Emtia türev araçları
- Endeks türev araçları
- Kıymetli madenler türev araçları
- Pay türev araçları
- Yabancı endeksler türev araçları
- Metal türev araçları
Yukarıda saydığımız vadeli işlem piyasası araçlarından, kripto para piyasası gibi çok kullanım oranı olan vadeli işlem sözleşmelerinin kıymetli madenler vadeli işlem sözleşmeleri ile endeks vadeli işlem sözleşmeleri olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü bu tür vadeli işlemlerde de piyasa diğerlerine göre oldukça aktif ve değişken.
Ayrıca son zamanlarda tüm dünyada hissedilen başta enflasyon olmak üzere fiyat istikrarsızlığı ve kur hareketliliğinin emtia vadeli işlem fiyatları üzerinde de ciddi bir etkisi var. Bu bakımdan emtia türev araçlarının, yani alım-satıma konu mallar için yapılan vadeli işlem sözleşmelerinin daha aktif bir şekilde kullanımının da kripto para piyasalarında yaşanan hareketliliğe yaklaştığını söyleyebiliriz.
Vadeli işlem piyasası nedir, sorusunu da yanıtladıktan sonra şimdi sıra kripto paralarla ilgili vadeli işlemlerin nasıl yapılacağına geldi.
Kripto Paralarda Vadeli İşlemler
Kripto vadeli işlemler için genel olarak vadeli işlem sözleşmelerindeki mantık geçerli olsa da kripto paralarda önemli bir farklılık var. Bu fark, yaptığınız vadeli işlem sözleşmesi sayesinde kripto para ile ilgili uzun süreli alım ve kısa sürede satım pozisyonları almanıza imkan sağlamasıdır.
Böylece üzerine kripto vadeli işlem sözleşmesi yaptığınız sanal paranın yükselmesinden veya düşmesinden bir kazanç elde edebiliyorsunuz. Evet haklısınız, bu işlem biraz riskli gibi görünüyor. Bu noktada sizlere kripto vadeli işlem sözleşme türlerinden bahsetmemiz gerekir. Her birinin diğerine göre artıları ve eksileri olan üç sözleşme türünü birlikte inceleyelim.
- Standart Kripto Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Daha çok uzun vadeli yatırımcılar için uygun olan bu sözleşme türünün kullanımı da oldukça yaygındır. Hareketliliği daha az olan bu sözleşmelerde belli bir süre içerisinde veya sonunda bir kripto parayı satın almak zorundasınızdır.
- Fiziksel Teslimata Sahip Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Adından da anlaşılacağı üzere bir varlığın fiziksel olarak teslim alınmasına dayanan bu sözleşme türü ise, daha çok depolama gibi imkanları bulunan veya spekülasyon işlemleriyle uğraşanlar için uygundur.
Burada hedef, düşük fiyattan alıp yüksek fiyata satmaktır. Belirtmekte fayda var ki, satış öteleme ve teslimata ilişkin masraflar oldukça fazladır.
- Sürekli Kripto Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Diğer sözleşme türlerine göre çok daha çabuk kâr veya zarar etme ihtimali bulunan bu sözleşmelerde alacağınız riski kullanacağınız kaldıraç oranı ve marjin tutarları belirleyecektir.
Vadeli işlem sözleşmeleri hakkında genel bilgiler vermeye çalıştığımız yazımızın bu bölümünde de kripto vadeli işlem nasıl yapılır sorusuna yanıt aramaya çalıştık. Yazımızın para piyasalarıyla ilgilenenlere faydalı olmasını diler bir başka yazımızda görüşünceye dek kazançlı günler dileriz.
